مثال مفهوم صحت و دقت

فکر کنید صفحه ۱۴ فیزیک پایه دهم رشته فنی و حرفه ای و کاردانش

چهار نفر توسط تفنگ های بادی به سیبل هایی مطابق شکل های زیر شلیک کرده اند، اگر مبنای شلیک، برخورد گلوله به وسط سیبل باشد، چه توضیحی در رابطه با میزان دقت و صحت هر یک از این افراد وجود دارد؟ 

در حالت اول، سیستم اندازه‌گیری نه دقت دارد و نه صحت. به عبارت دیگر، هم میانگین داده‌ها با مقدار واقعی (در اینجا مرکز هدف) اختلاف زیادی دارد و هم انحراف معیار داده‌ها زیاد است. شکل زیر، این حالت را نشان می‌دهد.

 در حالت دوم، با سیستمی مواجه هستیم که صحت دارد ولی دقیق نیست. یعنی میانگین داده‌های اندازه‌گیری شده با مقدار واقعی انطباق دارد ولی هنوز انحراف معیار داده‌ها زیاد است. برای درک این حالت، به شکل زیر توجه کنید.

در حالت سوم، برخلاف حالت قبلی، سیستمی داریم که بسیار دقیق بوده ولی صحت نتایج آن پایین است. تمام تیرهای دارت در نزدیکی یکدیگر فرود آمده‌اند ولی میانگین این نقاط، فاصله زیادی با مقدار واقعی را نشان می‌دهد. این موضوع در شکل زیر نشان داده شده است.

اما در حالت چهارم، چیزی که منتظرش بودیم بالاخره اتفاق افتاده است. یعنی سیستم اندازه‌گیری هم دقیق و هم صحیح است. میانگین تیرهای فرود آمده روی صفحه، با مقدار واقعی منطبق است و از طرف دیگر، تمام این نقاط در نزدیکی هم قرار دارند. شکل زیر، مجموعه داده‌هایی با دقت و صحت بالا را نشان می‌دهد.

صحت : میزان نزدیکی یک اندازه گیری به مقدار واقعی است. به عبارت دیگر نشان می دهد که در بدترین حالت، یک مجموعه اندازه گیری با چه فاصله ای به مقدار واقعی نزدیک است.

دقت : میزان نزدیکی مجموعه ای از اندازه گیری ها به یکدیگر است. به عبارت دیگر دقت، اطلاعاتی در خصوص تکرارپذیری اندازه گیری به ما می دهد.

مثال مفهوم صحت و دقت